باندینگ نسل چهار سه مرحله ای IVOCLAR – Syntac Adhesive System

معرفی سیستم باندینگ Syntac شرکت Ivoclar

در دندانپزشکی ترمیمی مدرن،​ موفقیت و دوام ترمیم‌های رزینی به میزان زیادی به کیفیت اتصال بین مواد ترمیمی و ساختار دندان بستگی دارد. سیستم‌های باندینگ،​ به‌ویژه سیستم‌های چندمرحله‌ای مانند Syntac شرکت Ivoclar،​ نقش کلیدی در ایجاد این اتصال ایفا می‌کنند. Syntac به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین سیستم‌های باندینگ،​ بیش از سه دهه است که در ترمیم‌های مستقیم و غیرمستقیم مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنان به عنوان یک استاندارد طلایی در بسیاری از مطالعات بالینی و آزمایشگاهی مطرح است.

معرفی اجزای سیستم باندینگ Syntac

ساختار کلی و تاریخچه

Syntac در سال 1990 توسط شرکت Ivoclar Vivadent معرفی شد و به سرعت به عنوان یک سیستم باندینگ چندمرحله‌ای و کلاسیک در دندانپزشکی شناخته شد. این سیستم برای ایجاد اتصال شیمیایی و مکانیکی پایدار بین مواد ترمیمی کامپوزیتی و ساختار دندان (مینای دندان و عاج) طراحی شده است.

اجزای اصلی سیستم

• Syntac Primer: پرایمر هیدروفیلیک که حاوی مونومرهای دیمتا‌کریلات،​ اسید مالئیک و حلال (استون) در محلول آبی است.
• Syntac Adhesive: چسب هیدروفیلیک شامل پلی‌اتیلن‌گلیکول دی‌متاکریلات و گلوتارآلدئید در محلول آبی.
• Heliobond: ماده باندینگ نوری (لایت‌کیور) با پایه Bis-GMA و TEGDMA که به عنوان لایه نهایی باندینگ و اتصال به کامپوزیت عمل می‌کند.

این اجزا به صورت متوالی و با رعایت ترتیب خاصی استفاده می‌شوند تا یک لایه هیبریدی قوی و پایدار بین دندان و ماده ترمیمی ایجاد گردد

Syntac Primer

Syntac Primer با داشتن اسید مالئیک و مونومرهای دیمتا‌کریلات،​ نقش کلیدی در نفوذ به کلاژن عاج و آماده‌سازی سطح برای اتصال ایفا می‌کند. وجود استون به عنوان حلال،​ نفوذ مونومرها را تسهیل می‌کند اما به دلیل فرار بودن،​ باید بلافاصله قبل از استفاده برداشت شود.

Syntac Adhesive

گلوتارآلدئید موجود در این جزء با پروتئین‌های کلاژنی عاج واکنش داده و به تثبیت باند کمک می‌کند. این ترکیب همچنین در کاهش حساسیت پس از درمان نقش دارد

Heliobond

Heliobond به عنوان یک رزین باندینگ نوری،​ لایه‌ای هیدروفوبیک و همگن ایجاد می‌کند که پلی‌مریزه شده و به کامپوزیت متصل می‌شود. این جزء فاقد آغازگر پلیمریزاسیون است و باید با نور پلیمریزه شود.

مکانیزم عملکرد شیمیایی و باندینگ با عاج و مینای دندان

اصول کلی باندینگ

اتصال موفق بین رزین و ساختار دندان بر پایه دو مکانیزم اصلی استوار است: اتصال مکانیکی (تشکیل تگ‌های رزینی) و اتصال شیمیایی (واکنش با کلاژن و هیدروکسی‌آپاتیت). در سیستم‌های چندمرحله‌ای مانند Syntac،​ هر مرحله به طور اختصاصی یک جنبه از این اتصال را تقویت می‌کند.

مراحل و نقش هر جزء

1. Etching با اسید فسفریک (Total Etch):
   1. حذف لایه اسمیر و باز کردن توبول‌های عاج
   2. ایجاد میکروپروسیتی‌ها در مینا و آشکارسازی کلاژن عاج
   3. افزایش انرژی سطحی و تسهیل نفوذ مونومرها¹
2. استفاده از Syntac Primer:
   1. نفوذ به شبکه کلاژن و ایجاد پلیمرهای اولیه
   2. آماده‌سازی سطح برای اتصال بهتر چسب
   3. نقش حلال (استون) در تسهیل نفوذ و کاهش کشش سطحی
3. استفاده از Syntac Adhesive:
   1. ایجاد اتصال بین رزین و ساختار دندان
   2. واکنش گلوتارآلدئید با کلاژن و تثبیت باند
   3. تشکیل لایه هیبریدی (Hybrid Layer) مقاوم و پایدار
4. استفاده از Heliobond:
   1. ایجاد لایه نهایی هیدروفوب برای اتصال به کامپوزیت
   2. افزایش استحکام و پایداری اتصال
   3. جلوگیری از نفوذ رطوبت و مواد خارجی به ناحیه باندینگ

لایه هیبریدی و اهمیت آن

لایه هیبریدی (Hybrid Layer) حاصل نفوذ مونومرهای رزینی به شبکه کلاژن دندان و پلیمریزاسیون آن است. این لایه نقش کلیدی در مقاومت مکانیکی،​ کاهش میکرولیکیج و افزایش دوام ترمیم دارد. مطالعات نشان داده‌اند که ضخامت و کیفیت این لایه مستقیماً با موفقیت بالینی ترمیم مرتبط است.

مراحل بالینی گام‌به‌گام استفاده از Syntac (Total-Etch)

دستورالعمل بالینی استاندارد

1. آماده‌سازی حفره:
   1. حذف پوسیدگی و تمیز کردن عاج با خمیر بدون فلوراید و روغن
   2. شستشو و خشک کردن کامل
   3. در حفرات عمیق،​ پوشش نواحی نزدیک پالپ با هیدروکسید کلسیم و سپس سیمان مقاوم به فشار (مانند Vivaglass Liner)
2. ایزولاسیون:
   1. استفاده از رابردم یا OptraDam Plus برای جلوگیری از آلودگی با بزاق یا خون
3. اچینگ (Total Etch):
   1. اچ مینای دندان با اسید فسفریک ۳۷٪ به مدت ۱۵-۳۰ ثانیه
   2. اچ عاج دندان (اختیاری) به مدت ۱۰-۱۵ ثانیه
   3. شستشو با آب و خشک کردن با حفظ رطوبت عاج (سطح باید مرطوب و براق باشد)
4. کاربرد Syntac Primer:
   1. اعمال با برس یک‌بار مصرف روی کل حفره
   2. زمان تماس با عاج: حداقل ۱۵ ثانیه
   3. مالش آرام روی سطح و سپس خشک کردن با هوا (بدون شستشو)
5. کاربرد Syntac Adhesive:
   1. اعمال در حفره با برس جدید
   2. زمان تماس: ۱۰ ثانیه
   3. خشک کردن کامل با هوا (بدون شستشو)
6. کاربرد Heliobond:
   1. اعمال و پخش به صورت لایه نازک
   2. در ترمیم‌های مستقیم: لایت‌کیور به مدت حداقل ۱۰ ثانیه با شدت نور حداقل ۵۰۰ mW/cm2
   3. در ترمیم‌های غیرمستقیم: پلیمریزاسیون همزمان با سمان
7. ترمیم:
   1. استفاده از کامپوزیت‌های توصیه‌شده (مانند Tetric EvoCeram)
   2. در ترمیم‌های بزرگ،​ استفاده از تکنیک لایه‌گذاری چندمرحله‌ای
8. پایان‌کاری و پالیش:
   1. حذف اضافات با دیسک،​ نوار یا فرزهای پرداخت
   2. پالیش نهایی با Politip-F و Politip-P یا دیسک‌های انعطاف‌پذیر

نکات کلینیکی ویژه

• Syntac Primer و Syntac Adhesive نباید با هم مخلوط شوند؛​ باید به صورت متوالی استفاده شوند.
• Syntac فاقد آغازگرهای پلیمریزاسیون است؛​ بنابراین استفاده از Heliobond الزامی است.
• در ترمیم‌های غیرمستقیم با سمان‌های نوری یا دوال‌کیور (مانند Variolink II)،​ Heliobond نباید جداگانه لایت‌کیور شود؛​ باید همزمان با سمان پلیمریزه شود.
• حلال موجود در Syntac Primer (استون) بسیار فرار است؛​ بنابراین باید بلافاصله قبل از استفاده از بطری خارج شود.

مقایسه Syntac با سیستم‌های باندینگ نسل چهارم و پنجم

جدول مقایسه‌ای

تحلیل مقایسه‌ای

سیستم Syntac از نظر تعداد مراحل و حساسیت تکنیکی مشابه نسل چهارم است اما به دلیل نیاز به Heliobond و کنترل دقیق رطوبت،​ پیچیدگی بیشتری دارد. نسل پنجم با ترکیب پرایمر و چسب در یک بطری،​ فرآیند را ساده‌تر و سریع‌تر کرده اما قدرت باندینگ و دوام آن نسبت به سیستم‌های چندمرحله‌ای مانند Syntac کمتر است

مزایا و معایب بالینی Syntac

مزایا

• قدرت باندینگ اولیه و نهایی بالا: مطالعات آزمایشگاهی و بالینی نشان داده‌اند که Syntac قدرت باندینگ بالایی به مینا و عاج ایجاد می‌کند و در بسیاری از موارد با نسل چهارم برابری می‌کند یا حتی برتر است.
• کاهش حساسیت پس از درمان: وجود گلوتارآلدئید و PEGDMA در ترکیب باعث تشکیل پلاگ‌های پروتئینی در توبول‌های عاج و کاهش حساسیت می‌شود.
• سازگاری با کامپوزیت‌های نوری و خودپخت: امکان استفاده در ترمیم‌های مستقیم و غیرمستقیم با انواع کامپوزیت‌های Ivoclar.

عملکرد کلینیکی اثبات‌شده: بیش از ۳۰ سال استفاده موفق و مطالعات متعدد با نرخ بقاء بالا و کیفیت مرزی عالی

معایب

• نیاز به چند مرحله کاربردی: فرآیند چندمرحله‌ای زمان‌بر و تکنیک‌سنسیتیو است.
• حساسیت به تبخیر استون در Primer: باید بلافاصله قبل از استفاده برداشت شود؛​ در غیر این صورت مونومر فعال جدا می‌شود.
• عدم امکان ترکیب Primer و Adhesive: باید به صورت جداگانه و متوالی اعمال شوند.
• نیاز به Heliobond: به دلیل عدم وجود آغازگر پلیمریزاسیون در اجزای اصلی،​ استفاده از Heliobond الزامی است.
• احتمال تحریک پوستی و حساسیت: به ویژه برای پرسنل دندانپزشکی؛​ استفاده از دستکش مناسب توصیه می‌شود.

نکات کلیدی برای موفقیت بالینی و اشتباهات رایج

نکات کلیدی

• عدم خشک کردن بیش از حد عاج پس از اچ و شستشو: عاج باید مرطوب و براق باقی بماند تا نفوذ مونومرها به شبکه کلاژن تسهیل شود و از فروپاشی کلاژن جلوگیری گردد.
• استفاده صحیح و متوالی از هر سه جزء Syntac: ترتیب مراحل باید دقیقاً رعایت شود و Primer و Adhesive نباید با هم مخلوط شوند.
• لایت‌کیور مناسب Heliobond: در ترمیم‌های مستقیم،​ Heliobond باید به مدت حداقل ۱۰ ثانیه با شدت نور کافی پلیمریزه شود.
• ایزولاسیون کامل میدان کاری: استفاده از رابردم یا OptraDam Plus برای جلوگیری از آلودگی با بزاق یا خون.
• اجتناب از تماس مواد با مخاط دهان و پوست: در صورت تماس،​ شستشو با آب فراوان الزامی است.
• استفاده از برس‌های رنگی مطابق با بطری‌ها: برای جلوگیری از اشتباه در مراحل و اجزا.
• برداشت Primer بلافاصله قبل از استفاده: به دلیل فرار بودن استون،​ برای هر حفره باید پرایمر تازه استفاده شود.
• در ترمیم‌های غیرمستقیم با Dual Cement یا Variolink II: Heliobond نباید جداگانه لایت‌کیور شود؛​ باید همزمان با سمان پلیمریزه شود.

اشتباهات رایج

• خشک کردن بیش از حد عاج: منجر به فروپاشی کلاژن و کاهش قدرت باندینگ می‌شود.
• ترکیب اشتباه Primer و Adhesive: باید به صورت متوالی و با برس جداگانه اعمال شوند.
• عدم رعایت زمان تماس هر جزء با سطح دندان: زمان کافی برای نفوذ و واکنش باید رعایت شود.
• عدم ایزولاسیون مناسب: آلودگی با بزاق یا خون باعث کاهش کیفیت باندینگ می‌شود.
• عدم لایت‌کیور کافی Heliobond: منجر به لایه چسبناک و پلیمریزه‌نشده و کاهش دوام اتصال می‌شود.

بررسی تطابق Syntac با کامپوزیت‌های مختلف Ivoclar

Tetric EvoCeram

Tetric EvoCeram یک کامپوزیت نانو-هیبریدی با عملکرد بالینی اثبات‌شده است که به طور کامل با Syntac سازگار است. مطالعات بالینی ۵ ساله نشان داده‌اند که ترکیب Syntac و Tetric EvoCeram نرخ بقاء ۱۰۰٪،​ عدم حساسیت پس از درمان و کیفیت مرزی عالی دارد.

این نتایج نشان‌دهنده دوام و اطمینان بالای این ترکیب در ترمیم‌های مستقیم است

Variolink N و Dual Cement

Variolink N یک سمان رزینی دوال‌کیور است که برای سمان کردن ترمیم‌های غیرمستقیم (inlays, onlays, veneers, crowns) استفاده می‌شود. Syntac به عنوان سیستم باندینگ،​ سازگاری بالایی با Variolink N دارد و در مطالعات آزمایشگاهی و بالینی،​ بالاترین درصد مرز بدون شکاف پس از بارگذاری حرارتی-مکانیکی را نشان داده است.

در ترمیم‌های غیرمستقیم،​ اگر Heliobond استفاده شود،​ باید همزمان با سمان پلیمریزه شود تا دقت تطابق حفظ گردد. استفاده از Heliobond در این موارد اختیاری است اما می‌تواند کیفیت باندینگ را بهبود بخشد

مطالعات آزمایشگاهی (in vitro) درباره Syntac

مطالعات آزمایشگاهی متعددی قدرت باندینگ و یکپارچگی مرزی Syntac را بررسی کرده‌اند:

• قدرت باندینگ: مطالعه Frankenberger نشان داد که Syntac سومین قدرت باندینگ بالا را در میان ۱۸ سیستم باندینگ دارد و عملکرد آن نسبت به سیستم‌های self-etch برتر است⁹.
• یکپارچگی مرزی: مطالعات نشان داده‌اند که Syntac + Variolink II بالاترین درصد مرز بدون شکاف را پس از بارگذاری حرارتی-مکانیکی دارد و عملکرد بهتری نسبت به سیستم‌های self-etch دارد.

این نتایج نشان‌دهنده قابلیت اطمینان و دوام بالای Syntac در شرایط آزمایشگاهی و شبیه‌سازی شده بالینی است

مطالعات بالینی و مرورهای سیستماتیک درباره Syntac

ترمیم‌های مستقیم

مطالعات متعدد نشان داده‌اند که Syntac در ترمیم‌های مستقیم (کلاس I تا V) نرخ بقاء بالا،​ عدم حساسیت پس از درمان و کیفیت مرزی عالی دارد. به عنوان مثال،​ مطالعه Krämer et al. نرخ بقاء ۱۰۰٪ پس از ۶ سال را گزارش کرده است.

ترمیم‌های غیرمستقیم

در ترمیم‌های غیرمستقیم (inlays, onlays, crowns, veneers)،​ Syntac عملکرد بسیار خوبی داشته است. مطالعات بلندمدت (۸ تا ۱۵ سال) نرخ بقاء ۹۲٪ تا ۹۶٪ را برای ترمیم‌های IPS Empress و کمترین نرخ شکست تجمعی (۲۰.۵٪) را برای Syntac گزارش کرده‌اند.

حساسیت پس از درمان

مطالعات متعدد نشان داده‌اند که Syntac با ترکیباتی مانند گلوتارآلدئید و PEGDMA باعث تشکیل پلاگ‌های پروتئینی در توبول‌های عاج می‌شود و حساسیت پس از درمان را به حداقل می‌رساند. مطالعه Monaco نشان داد که ۹۵٪ بیماران در هفته اول و ۱۰۰٪ پس از ۲ سال هیچ حساسیتی نداشتند.

سازگاری بیولوژیک و ایمنی Syntac

ترکیبات و سمیت حاد

مقدار مصرف معمولی Syntac بسیار کمتر از مقادیر سمی است و ضریب ایمنی تقریبی ۱۰۰۰ دارد. هیچ عارضه جانبی غیرمنتظره‌ای از سال ۱۹۹۰ گزارش نشده است و Syntac در صورت استفاده صحیح،​ ایمن برای بیمار و کاربر است.

مقدار مصرف معمولی Syntac بسیار کمتر از مقادیر سمی است و ضریب ایمنی تقریبی ۱۰۰۰ دارد. هیچ عارضه جانبی غیرمنتظره‌ای از سال ۱۹۹۰ گزارش نشده است و Syntac در صورت استفاده صحیح،​ ایمن برای بیمار و کاربر است.

حساسیت و تحریک

• احتمال تحریک پوستی و حساسیت در پرسنل دندانپزشکی وجود دارد؛​ استفاده از دستکش مناسب توصیه می‌شود.
• تماس با مخاط دهان باید بلافاصله با آب شسته شود.
• Syntac Primer به دلیل داشتن استون،​ تحریک‌کننده و قابل اشتعال است؛​ باید دور از منابع اشتعال نگهداری شود.

توصیه‌های Ivoclar و مستندات فنی Syntac (WissDok)

• Syntac برای استفاده در دندانپزشکی طراحی شده و باید دقیقاً طبق دستورالعمل استفاده شود.
• در صورت تغییر قوام اجزا یا پایان تاریخ انقضا،​ نباید استفاده شود.
• دمای نگهداری: ۲-۲۸ درجه سانتی‌گراد.
• استفاده از تکنیک Total-Etch توصیه می‌شود و استفاده از Syntac با Heliobond الزامی است.
• مواد حاوی اوژنول یا روغن میخک می‌توانند پلیمریزاسیون Heliobond را مختل کنند و نباید استفاده شوند.

نکات عملی برای باندینگ در ترمیم‌های مستقیم و غیرمستقیم با Syntac

ترمیم‌های مستقیم

• استفاده از Syntac با Heliobond و کامپوزیت‌های نوری مانند Tetric EvoCeram توصیه می‌شود.
• ایزولاسیون کامل و رعایت مراحل به ترتیب،​ کلید موفقیت است.
• در ترمیم‌های بزرگ،​ تکنیک لایه‌گذاری چندمرحله‌ای برای کاهش استرس انقباضی و افزایش دوام توصیه می‌شود.

ترمیم‌های غیرمستقیم

• در سمان کردن inlays, onlays, veneers و تاج‌های سرامیکی با Variolink N یا Dual Cement،​ Syntac به عنوان سیستم باندینگ استفاده می‌شود.
• در این موارد،​ Heliobond باید همزمان با سمان پلیمریزه شود تا دقت تطابق حفظ گردد.
• در صورت استفاده از MultiCore برای ساخت کور،​ ایزولاسیون مناسب قبل از ساخت تاج موقت الزامی است.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

سیستم باندینگ Syntac شرکت Ivoclar یک سیستم چندمرحله‌ای کلاسیک و قابل اعتماد است که با بیش از سه دهه استفاده موفق،​ همچنان به عنوان استاندارد طلایی در ترمیم‌های مستقیم و غیرمستقیم مطرح است. این سیستم با ایجاد لایه هیبریدی قوی،​ قدرت باندینگ بالا،​ کاهش حساسیت پس از درمان و سازگاری عالی با کامپوزیت‌های مختلف Ivoclar،​ انتخابی مناسب برای دندانپزشکان با اولویت کیفیت و دوام ترمیم‌ها است. با رعایت دقیق مراحل بالینی و نکات کلیدی،​ می‌توان به نتایج بالینی عالی و دوام طولانی‌مدت دست یافت. مطالعات آزمایشگاهی و بالینی متعدد،​ ایمنی و عملکرد بالینی Syntac را تأیید کرده‌اند و این سیستم همچنان به عنوان مرجع مقایسه برای سیستم‌های جدیدتر باقی مانده است.

نحوه استفاده